Nierozłączki czerwonoczelne

(Agapornis roseicollis)

 Gatunek ten jest najczęściej spotykany w hodowli, większość ptaków sprzedawanych w sklepach to właśnie nierozłączki czerwonoczelne. Ich popularność wynika z wielkiej podatności na prace hodowlane oraz wytworzenia największej ilości odmian barwnych. Nazwa tych nierozłączek pochodzi od czerwonego zabarwienia twarzy, plama czerwieni tworzy tzw. maseczkę. Tułów jest jasnozielony, skrzydła są ciemniejsze. Oczy nie posiadają białej obwódki. Dziób jest jasny, różowożółtawy. Na kuprze znajduje się niebieska, dość jasna, błyszcząca plama. Młode ptaki są ubarwione podobnie jak dorosłe, kolor maseczki nie jest tak jaskrawy i nie występuje na czole. Bardzo młode ptaszki mają na dziobie ciemnobrązową plamę, która wraz ze wzrostem ptaka przesuwa się do końca dzioba i zanika. Ubarwienie samic i samców nierozłączek czerwonoczelnych jest prawie takie samo. Wiadomości te odnoszą się głównie do formy wyjściowej gatunku - zielonej.

Nierozłączki czerwonoczelne znane są z wielkiej ilości odmian barwnych pochodzących z mutacji genów. Kolor ptaka zależy od występowania i ilości trzech podstawowych barw: ciemnobrązowej, żółto-czerwonej i niebieskiej (światło odbite). Ubarwienie odmienne niż u ptaka dzikiego powodowane jest najczęściej przez zmniejszenie lub całkowity brak wytwarzania tych barw . Zmiana genetyczna może zmienić sposób w jaki pióra odbijają światło i jak jest w nich rozmieszczony barwnik.
 

Mutacje podzieliłem ze względu na konfiguracje genów które umożliwiają jej ujawnianie się.

• Mutacje recesywne - aby cecha mogła się ujawnić w wyglądzie ptaka musi on posiadać w genomie dwie kopie danego genu. Ptak z pojedynczą kopią nie będzie ujawniał tej cechy mimo, że może ją przekazać potomstwu.
  
  • niebieska - ptak tej odmiany prawie nie produkuje żółtych i czerwonych barwników, zamiast maseczki ma jedynie jasne, brzoskwiniowe pole na czołem. Lotki i oczy są czarno-brązowe.    
  • niebieska z białą twarzą - podobna do poprzedniej, twarz jest prawie biała, czasami całkowicie. Krzyżówka tych dwóch odmian niebieskich, posiadająca po jednej kopii tych mutacji, daje odmianę morskozieloną.
  • amerykańska żółta - ptak tej odmiany wytwarza melaninę i niebieską barwę w bardzo ograniczonych ilościach. Oczy ma czarne, tułów jasny, szarawozółty, lotki szare. Ptak z parami genów tej odmiany oraz niebieskiej określany jest jako srebrny.
  
  
• Mutacje kodominujące - ptak z jedną kopią genu częściowo wykazuje odmienną cechę, nie jest ona jednak tak uwidoczniona jak w przypadku posiadania przez ptaka pary tego genu.
  • ciemna - powoduje zmianę właściwości fizycznych piór, przez co stają się one bardziej ciemne, a w przypadku posiadania pary genów nawet szare. Ptak z jednym genem ma ciemniejszą plamę na kuprze, podczas gdy ptak z parą genów plamę ma całkowicie siwą. Ptaki z tą mutacją określa się często jako kobaltowe, jadeitowe i oliwkowe.   
  • fioletowa - ptak taki ujawnia więcej niebieskiej barwy, jego tułów jest przez to ciemniejszy, a plama na kuprze zdecydowanie większa i ciemniejsza.   
  • pomarańczowa twarz - oprócz zmiany koloru maseczki ptak jest nieco jaśniejszy. Osobnik z jedną kopią tego genu ma maseczkę o kolorze pośrednim pomiędzy czerwonym a pomarańczowym.
  
  
• Mutacje sprzężone z płcią 
• - geny odpowiedzialne za te mutacje zlokalizowane są w chromosomach płci. U samic występuje układ tych chromosomów WZ, a u samców WW. Aby wywołać u samicy uzewnętrznienie danej cechy wystarczy jej jedna kopia genu zlokalizowana w chromosomie W. U samca potrzebne są dwie kopie do ujawnienia się cechy, ponieważ działanie samotnej kopii genu jest maskowane przez drugi, nie poddany mutacji gen. Sytuacja ta jest adekwatna do daltonizmu, który zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet, pamiętając że sposób determinacji płci u ptaków jest odwrotny od innych kręgowców, gdzie płeć męska posiada XY, a żeńska XX.
  • "lutino" - mutację tą charakteryzują czerwone oczy i maseczka oraz słoneczno-żółty tułów i białe lotki. Ptak "lutino" pochodzący od odmian niebieskich i morskiej określany jest jako "creamino" i jest jasnocytrynowej barwy. 
  • amerykańska i australijska cynamonowa - wywołuje zmniejszenie produkcji melaniny do 40 - 50%. Przez to lotki są szare, a oczy rubinowe. Kolory tułowia są jaśniejsze i bardziej żółte (np. ptak o wyjściowym - zielonym ubarwieniu pod wpływem tej mutacji staje się koloru zielonego groszku).

• Mutacje dominujące - ptak posiadający przynajmniej jedną kopię genu wykazuje określoną cechę, druga kopia tego genu w nie wpływa na intensywność ani ujawnianie się cechy.
  • nakrapianie - powoduje powstawanie na upierzeniu ptaka żółtych lub białych (jeśli ptak pochodzi od odmiany niebieskiej) łatek.

Mimo braku większej różnicy w ubarwieniu dość łatwo jest u tego gatunku rozróżnić samca od samicy:

samica jest nieznacznie większa od samca, ma szerszy kuper

samica ma bardziej zaokrągloną i mniejszą głowę

kolor czoła u samicy jest nieznacznie mniej intensywny (tylko u niektórych odmian barwnych)

tylko samiec przynosi pokarm samicy i młodym, tylko on tokuje

Nierozłączki te występują na zachodzie południowej Afryki, zamieszkują suche zbocza górskie na obrzeżach pustyni, przemieszczają się w odległe miejsca w poszukiwaniu wody. Występują w koloniach. Gniazda zakładają w niszach skalnych, gniazdach wikłaczy i wróbli. Materiał na gniazdo, (rozdrobnioną korę młodych gałęzi), samice zanoszą na miejsce wpleciony w pióra ogona i piersi. Umiejętność ta jest wrodzona, czego dowodem są obserwacje krzyżówek nierozłączek czerwonoczelnych i Fischera. Osobniki z takich hodowli przy budowie gniazda próbują przenosić paski kory pomiędzy piórami, mimo że nigdy nie widziały podobnego zachowania u innych ptaków. W końcu wybierają sposób przenoszenia budulca reprezentowany przez nierozłączki Fischera, nadal jednak próbują metody drugiego rodzica. 

W hodowli lęgi odbywają się w budkach lęgowych, materiał do zbudowania gniazda wewnątrz niej to świeże gałązki wierzbowe, które obdzierane są z kory, która następnie jest układana w gnieździe. W przypadku, gdy gałązki są zbyt suche samica moczy je najpierw w wodzie. Po sporządzeniu gniazda samica składa jajka po jednym co 1-2 dni. Docelową ilością złożonych jajek jest 3-5. Samica wysiaduje je przez 21-23 dni zaczynając po złożeniu pierwszego lub drugiego. W tym czasie samiec ją karmi i broni gniazda, czasami zastępuję partnerkę w wysiadywaniu. Małe nierozłączki opuszczają gniazdo po 5-6 tygodniach i jeszcze przez dwa są karmione przez samca. Ich pełne, dorosłe barwy będą widoczne za niecały rok, po pierzeniu.