Nierozłączki górskie

(Agapornis taranta)  

Nierozłączki górskie są największymi z nierozłączek, osiągają długość 16,5 cm. U gatunku tego można rozpoznać płeć po różnicach w wyglądzie zewnętrznym. Samice są głównie żywozielone, spody ich skrzydeł są zielono-czarne, a dziób czerwony. U samców pióra pod skrzydłami są całkowicie czarne, a gdy osiągają 9 miesięcy ujawnia się czerwone czoło.

Naturalnym środowiskiem tych nierozłączek są góry Etiopii, nazwa taranta pochodzi od istniejącego tam pasma. Odnalezione zostały tam na początku 19w. Podgatunek nierozłączek górskich (Agapornis taranta nana) charakteryzujący się mniejszym dziobem i krótszymi skrzydłami odkryto dopiero w 1931r i uważany jest za płodniejszy. Zamieszkują one tereny wyniesione od 1300 do 2000 m n.p.m. Papugi te przystosowane są do niewysokich temperatur, na dworzu nie szkodzi im niewielki przymrozek pod warunkiem, że ma ją cieplejsze i suche miejsce, gdzie mogą się schować.

Żyjąc pośród gór ptaki te podczas lęgów nie wymagają wysokiej temperatury. Papugi te wyścielają tylko dno budki lęgowej, używając do tego czasami własnych piór, dobrym materiałem na gniazdo jest także słoma. Poszczególnych par nie powinno się trzymać w jednej wolierze lub klatce z innymi ptakami bowiem samice w okresie lęgowym mogą stać się wyjątkowo agresywne.

Gotowość do lęgów osiągają ptaki dwuletnie. Zazwyczaj na lęg składają się 4 jaja, wysiadywanie trwa 28 dni, młode opuszczają budkę lęgową po 7-8 tygodniach. Nierozłączki te mogą odbyć jeden, lub co najwyżej dwa lęgi rocznie.

Częstym dodatkiem do diety tych nierozłączek powinny być świeże owoce, a cennym dodatkiem są suszone figi.

<a href="http://www.ceneo.pl/Narzedzia_mechaniczne_do_ogrodu#pid=11277&crid=69842&cid=14254" rel="nofollow"><img src="http://image2.ceneo.pl/data/banners/banner_482.jpg"></img></a>
 

Nierozłączki siwogłowe

(Agapornis canus) 

Nierozłączki siwogłowe są niewielkie, osiągają długość 13cm przy wadze 25g. Tułów tych nierozłączek jest jasnozielony, skrzydła ciemniejsze. U gatunku tego nie występuje biała otoczka dookoła oczu. Dziób jest niewielki, blady. Płeć rozpoznaje się po ubarwieniu, samce mają głowę pokrytą bardzo jasnymi popielatymi piórami, które przy dobrej kondycji ptaka mienią się niebiesko. Głowy samic są zielono-szare. W naturze wszystkie młode opuszczające gniazdo mają ubarwienie samic, a siwy, jasny kolor głowy u samców zaczyna być widoczny dopiero po pierzeniu, co ma miejsce po 5-6 miesiącach od wylęgu. W przypadku ptaków trzymanych w niewoli często zdarza się, że popielata barwa u młodych samców pojawia się już wtedy gdy opuszczają budkę lęgową, umożliwia to bardzo szybkie rozróżnienie płci wśród młodych nierozłączek.

Nierozłączki siwogłowe są jedynym gatunkiem, który zamieszkuje Madagaskar i okoliczne wyspy. Ich naturalnym siedliskiem jest granica pomiędzy otwartą sawanną, a wiecznie zielonymi lasami. Występują w różnej wielkości grupach, często towarzyszą innym gatunkom małych ptaków.

Ze względu na nieduże rozmiary nierozłączki siwogłowe wymagają pokarmu o większym rozdrobnieniu. Na wolności papugi te odżywiają się nasiona traw, zbożami (głównie uprawianym tam ryżem) oraz różnymi owocami.

 

Lęgi odbywają się w dziuplach drzew, samice wyścielają ich dno źdźbłami traw, liśćmi i kawałkami kory. W hodowli dno budki należy wyścielić torfem lub trocinami ponieważ część sami może złożyć jajka na gołym dnie budki, co uniemożliwia utrzymanie właściwej temperatury. Nie należy zapominać o zapewnieniu wysokiej wilgotności powietrza. Aby lęgi doszły do skutku ptaki potrzebują dużo miejsca, wskazana jest woliera. Samica znosi zazwyczaj 3-4 jaja ale zdarza się że lęg osiąga 7 sztuk. Ich wysiadywanie trwa 20 - 22 dni.

Nierozłączki tego gatunku są wrażliwe na wilgoć i przeciągi, są też płochliwe. Uspokoić je może zamontowanie budki lęgowej, w której mogą się schować gdy czegoś się boją. Skuteczną metodą na oswojenie ptaków tego gatunku jest ręczne karmienie piskląt.

Nierozłączki krasnogłowe

Nierozłączki krasnogłowe
(niassa)

(Agapornis lilianae) 

Nierozłączki niassa są najmniejsze z wszystkich dziewięciu gatunków, ich długość wynosi 12-13cm. Jak u wszystkich gatunków z białą obwódką dookoła oczu nie ma możliwości rozpoznania płci po ubarwieniu. Tułów tych nierozłączek jest jasnozielony, skrzydła ciemnozielone, a lotki czarne. Głowa jest pomarańczowo-żółta, przy czym pomiędzy tymi kolorami występuje wyraźna granica Niewielki, mocno zakrzywiony dziób jest jasno-czerwony przy czym u nasady jest jeszcze jaśniejszy. Kuper jest jasnozielony tak jak plecy, jakiekolwiek niebieskie przebarwienia, lub ciemniejszy kolor, są oznaką hybrydyzacji z innymi nierozłączkami.

Nierozłączki niassa występują w południowej Tanzanii, północnym Zimbabwe i wschodniej Zambii. Po raz pierwszy nierozłączki te zostały opisane w 1864r, jednak dopiero w 1894r. Shelley uznał je za odrębny gatunek, a nie podgatunek innych nierozłączek. Sprowadzone do europy zostały w 1926r. szybko zaaklimatyzowały się i zaczęły rozmnażać.

Jest to jeden z delikatniejszych gatunków, z tego powodu gatunek ten jest często krzyżowany z innymi nierozłączkami, szczególnie z podobnymi nierozłączkami Fischera. Oznakami krzyżowania może być ciemniejszy, jednorodnie czerwony, większy dziób, połyskliwe niebieskie pióra na kuprze, lub ich ciemniejsza barwa oraz zaszarzenie na twarzy i większy wzrost. Krzyżówki nie są gorszymi ptakami, nie ma z nimi dodatkowych problemów w hodowli, a poza tym są odporniejsze na stres i choroby. Wiadomo jednak także, że populacja nierozłączek niassa w naturze ciągle się kurczy. Ptaki z klatek mogą stać się jedynym rezerwuarem osobników w przypadku ewentualnej reintrodukcji.

U nierozłączek niassa jako u pierwszych nierozłączek z białą obwódką wokół oczu powstała mutacja żółta z czerwonymi oczami. Została ona odkryta w latach 30-tych. Mutacja ta, zwana "lutino", jest recesywna, ale odmiennie niż u nierozłączek czerwonoczelnych nie jest ona sprzęgnięta z płcią. Cecha ta została przez krzyżowanie przeniesiona na inne gatunki - Fischera i czarnogłowe.

Jest to jeden z najrzadszych gatunków w hodowli.

 

Nierozłączki czarnolice

(Agapornis nigrigenis) 

Są to najmniejsze z nierozłączek, osiągają długość 12-13 cm. Jak u wszystkich nierozłączek z białą obwódką wokół oczu nie można rozróżnić płci po ubarwieniu. Twarz jest czarna, dziób czerwony, jaśniejszy u nasady. Na szyi występuje pomarańczowa plama. Błękitne pióra na kuprze są oznaką hybrydyzacji z innym gatunkiem nierozłączek, ptaki "czystej krwi" nie mają ich wcale. Kolor tułowia jest jasnozielony, niebiesko połyskliwy. Skrzydła są ciemniejsze. Gatunek ten często był krzyżowany z nierozłączką czarnogłową. Odmiany barwne otrzymano przez hybrydyzację z mutacjami nierozłączek czarnogłowych i późniejsze krzyżowanie wsteczne z dziko ubarwionymi nierozłączkami czarnolicymi.

Gatunek ten został odkryty w 1894 roku przez Shelley'a. Nierozłączki te występują w dolinach rzeki Zambezi, gdzie klimat jest wilgotny, ziemię porasta las. Ptaki te zakładają gniazda w dziuplach.

Rozróżnianie płci jest trudne i często pewne na 50%.

Nierozłączki czarnolice najlepiej czują się trzymane w grupie. Samice wyścielają budkę lęgową różnym materiałem roślinnym. Podczas lęgów szczególnie ważna jest wysoka wilgotność powietrza. Samica składa od 3 do 5 jajek i wysiaduje je przez 24 dni. Małe nierozłączki opuszczają gniazdo po 5 - 6 tygodniach i jeszcze przez pewien czas są karmione przez samca.

 

Nierozłączki czarnogłowe

(Agapornis personata)  

 

Długość nierozłączek czarnogłowych wynosi około 15 cm. Jest to popularny gatunek o kontrastowym ubarwieniu. Nazwa tych nierozłączek pochodzi od charakterystycznej czarnej "maski" na głowie. Tułów jest jasnozielony, skrzydła są ciemniejsze. Oczy są czarno-brązowe, z szeroką białą obwódką. Dziób jest jednolici ciemnoczerwony. Młode ptaki są ubarwione są tak samo jak dorosłe, ich kolory są bardziej matowe. Ubarwienie samic i samców nierozłączek czarnogłowych jest takie samo.

Nierozłączki czarnogłowe wydały kilka kolorowych mutacji, a są to: albinos, żółta, z pomarańczowym tułowiem, niebieskoszara, kobaltowa oraz oliwkowa. Ptaki wszystkich odmian oprócz albinosa posiadają czarną maskę na głowie, u odmiany żółtej jest ona słabo zaznaczona.

Brak jest różnic w ubarwieniu samca i samicy. Samiec waży średnio 50g., samica 55g. Samica jest nieco większa i ma szerzej rozstawione nóżki.

Nierozłączki te występują w południowej Tanzanii, pomiędzy jeziorami Wiktorii i Malawi, sąsiadują z nierozłączkami Fischera. Zamieszkują trawiaste stepy porośnięte baobabami i akacjami. Występują w koloniach. Gniazda zakładają w szczelinach murów, dziuplach i opuszczonych budowlach jaskółek. Materiał na gniazdo samice zanoszą na miejsce w dziobie.

W hodowli lęgi odbywają się w budkach lęgowych, wnętrze budki wyściełane jest materiałem roślinnym. Samica składa jajka co 24 godziny, a w lęgu może być 5-7 ich. Samica wysiaduje je przez 21-23 dni po złożeniu pierwszego lub drugiego, a nawet trzeciego. Małe nierozłączki opuszczają gniazdo po ok. 45 dniach od wyklucia i jeszcze przez dwa tygodnie są karmione przez samca.

NIEROZŁĄCZKI FISCHERA

Nierozłączki Fischera
(rudogłowe)(Agapornis fischeri)

Długość nierozłączek Fischera wynosi około 14 cm (z ogonem). Nie można rozróżnić płci po ubarwieniu. Jasnozielony kolor tułowia przechodzi nagle w żółty szyi a później w pomarańczowo - czerwony głowy z malutkim zszarzeniem na jej czubku. Oczy są czarno-brązowe, otoczone szeroką białą obwódką, dziób zakrzywiony, jednorodnie żywoczerwony. Górna powierzchnia kupra pokryta jest ciemnoniebieskimi połyskliwymi piórami, a końcówki piór ogonowych zabarwione są jasnoniebiesko. Skrzydła na zewnątrz są ciemnozielone, od spodu i na końcach czarnobrązowe. Młode ptaki są ubarwione tak samo jak dorosłe, ich kolory mogą być nieco bledsze. Jak dotąd wyhodowano odmiany: lutino (głowa i oczy czerwone, ciało żółte), żółtą, niebieską oraz albinotyczną. Nie widziałem jednak jeszcze w polskich sklepach kolorowych odmian tych nierozłączek.

Gatunek ten został odkryty w 1887 roku przez A. Reichenowa i nazwany na cześć współodkrywcy dr G.A.Fischera. Nierozłączki te występują w północnej Tanzanii, na południe od jeziora Wiktorii. W naturze ich okres lęgowy przypada tuż po sezonie deszczowym, na początku maja, w hodowli lęgi mogą odbywać się praktycznie cały rok ale najlepszym czasem jest późna wiosna i wczesne lato.

Zachowania godowe zaczynają się karmieniem przez samca samicy, który kiwając głową zwraca zawartość wola. Samiec lata dookoła samicy, ćwierkając przy tym i zgrzytając dziobem. Często dopiero wtedy można rozróżnić płeć (samiec odzywa się wtedy dużo częściej niż samica) ponieważ morfologiczny dymorfizm płciowy u tego gatunku jest bardzo niewielki i przejawia się w różnicy w kształcie głowy. 

W naturze nierozłączki gniazdują w dziuplach drzew lub w opuszczonych budowlach wikłaczy. W hodowli trzeba zapewnić im budkę lęgową oraz materiał do zbudowania gniazda wewnątrz niej - świeże, cienkie gałązki brzozowe lub wierzbowe, resztki kolb prosa senegalskiego, łodygi pszenicy. Materiał ten jest, czasem po wstępnym rozdrobnieniu, zanoszony do budki lęgowej głównie przez samicę. Gdy gałązki te znajdą się już w budce są starannie układane tak aby utworzyć tunel z komorą gniazdową na końcu. Gdy gniazdo jest już prawie gotowe samica rozdziera niektóre gałązki na cienkie paski i mości nimi komorę lęgową. Po ukończeniu budowli samica składa jajka, najczęściej co dwa dni po jednym. Docelowo jest ich 4-6, a wysiadywanie trwa 21-22 dni. W czasie zalotów i lęgów samic karmi partnerkę zwracając pokarm z wola. Małe nierozłączki opuszczają gniazdo po 6-ciu tygodniach i jeszcze przez dwa są karmione przez samca. 

 

Nierozłączki czerwonoczelne

(Agapornis roseicollis)

 Gatunek ten jest najczęściej spotykany w hodowli, większość ptaków sprzedawanych w sklepach to właśnie nierozłączki czerwonoczelne. Ich popularność wynika z wielkiej podatności na prace hodowlane oraz wytworzenia największej ilości odmian barwnych. Nazwa tych nierozłączek pochodzi od czerwonego zabarwienia twarzy, plama czerwieni tworzy tzw. maseczkę. Tułów jest jasnozielony, skrzydła są ciemniejsze. Oczy nie posiadają białej obwódki. Dziób jest jasny, różowożółtawy. Na kuprze znajduje się niebieska, dość jasna, błyszcząca plama. Młode ptaki są ubarwione podobnie jak dorosłe, kolor maseczki nie jest tak jaskrawy i nie występuje na czole. Bardzo młode ptaszki mają na dziobie ciemnobrązową plamę, która wraz ze wzrostem ptaka przesuwa się do końca dzioba i zanika. Ubarwienie samic i samców nierozłączek czerwonoczelnych jest prawie takie samo. Wiadomości te odnoszą się głównie do formy wyjściowej gatunku - zielonej.

Nierozłączki czerwonoczelne znane są z wielkiej ilości odmian barwnych pochodzących z mutacji genów. Kolor ptaka zależy od występowania i ilości trzech podstawowych barw: ciemnobrązowej, żółto-czerwonej i niebieskiej (światło odbite). Ubarwienie odmienne niż u ptaka dzikiego powodowane jest najczęściej przez zmniejszenie lub całkowity brak wytwarzania tych barw . Zmiana genetyczna może zmienić sposób w jaki pióra odbijają światło i jak jest w nich rozmieszczony barwnik.
 

Mutacje podzieliłem ze względu na konfiguracje genów które umożliwiają jej ujawnianie się.

• Mutacje recesywne - aby cecha mogła się ujawnić w wyglądzie ptaka musi on posiadać w genomie dwie kopie danego genu. Ptak z pojedynczą kopią nie będzie ujawniał tej cechy mimo, że może ją przekazać potomstwu.
  
  • niebieska - ptak tej odmiany prawie nie produkuje żółtych i czerwonych barwników, zamiast maseczki ma jedynie jasne, brzoskwiniowe pole na czołem. Lotki i oczy są czarno-brązowe.    
  • niebieska z białą twarzą - podobna do poprzedniej, twarz jest prawie biała, czasami całkowicie. Krzyżówka tych dwóch odmian niebieskich, posiadająca po jednej kopii tych mutacji, daje odmianę morskozieloną.
  • amerykańska żółta - ptak tej odmiany wytwarza melaninę i niebieską barwę w bardzo ograniczonych ilościach. Oczy ma czarne, tułów jasny, szarawozółty, lotki szare. Ptak z parami genów tej odmiany oraz niebieskiej określany jest jako srebrny.
  
  
• Mutacje kodominujące - ptak z jedną kopią genu częściowo wykazuje odmienną cechę, nie jest ona jednak tak uwidoczniona jak w przypadku posiadania przez ptaka pary tego genu.
  • ciemna - powoduje zmianę właściwości fizycznych piór, przez co stają się one bardziej ciemne, a w przypadku posiadania pary genów nawet szare. Ptak z jednym genem ma ciemniejszą plamę na kuprze, podczas gdy ptak z parą genów plamę ma całkowicie siwą. Ptaki z tą mutacją określa się często jako kobaltowe, jadeitowe i oliwkowe.   
  • fioletowa - ptak taki ujawnia więcej niebieskiej barwy, jego tułów jest przez to ciemniejszy, a plama na kuprze zdecydowanie większa i ciemniejsza.   
  • pomarańczowa twarz - oprócz zmiany koloru maseczki ptak jest nieco jaśniejszy. Osobnik z jedną kopią tego genu ma maseczkę o kolorze pośrednim pomiędzy czerwonym a pomarańczowym.
  
  
• Mutacje sprzężone z płcią 
• - geny odpowiedzialne za te mutacje zlokalizowane są w chromosomach płci. U samic występuje układ tych chromosomów WZ, a u samców WW. Aby wywołać u samicy uzewnętrznienie danej cechy wystarczy jej jedna kopia genu zlokalizowana w chromosomie W. U samca potrzebne są dwie kopie do ujawnienia się cechy, ponieważ działanie samotnej kopii genu jest maskowane przez drugi, nie poddany mutacji gen. Sytuacja ta jest adekwatna do daltonizmu, który zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet, pamiętając że sposób determinacji płci u ptaków jest odwrotny od innych kręgowców, gdzie płeć męska posiada XY, a żeńska XX.
  • "lutino" - mutację tą charakteryzują czerwone oczy i maseczka oraz słoneczno-żółty tułów i białe lotki. Ptak "lutino" pochodzący od odmian niebieskich i morskiej określany jest jako "creamino" i jest jasnocytrynowej barwy. 
  • amerykańska i australijska cynamonowa - wywołuje zmniejszenie produkcji melaniny do 40 - 50%. Przez to lotki są szare, a oczy rubinowe. Kolory tułowia są jaśniejsze i bardziej żółte (np. ptak o wyjściowym - zielonym ubarwieniu pod wpływem tej mutacji staje się koloru zielonego groszku).

• Mutacje dominujące - ptak posiadający przynajmniej jedną kopię genu wykazuje określoną cechę, druga kopia tego genu w nie wpływa na intensywność ani ujawnianie się cechy.
  • nakrapianie - powoduje powstawanie na upierzeniu ptaka żółtych lub białych (jeśli ptak pochodzi od odmiany niebieskiej) łatek.

Mimo braku większej różnicy w ubarwieniu dość łatwo jest u tego gatunku rozróżnić samca od samicy:

samica jest nieznacznie większa od samca, ma szerszy kuper

samica ma bardziej zaokrągloną i mniejszą głowę

kolor czoła u samicy jest nieznacznie mniej intensywny (tylko u niektórych odmian barwnych)

tylko samiec przynosi pokarm samicy i młodym, tylko on tokuje

Nierozłączki te występują na zachodzie południowej Afryki, zamieszkują suche zbocza górskie na obrzeżach pustyni, przemieszczają się w odległe miejsca w poszukiwaniu wody. Występują w koloniach. Gniazda zakładają w niszach skalnych, gniazdach wikłaczy i wróbli. Materiał na gniazdo, (rozdrobnioną korę młodych gałęzi), samice zanoszą na miejsce wpleciony w pióra ogona i piersi. Umiejętność ta jest wrodzona, czego dowodem są obserwacje krzyżówek nierozłączek czerwonoczelnych i Fischera. Osobniki z takich hodowli przy budowie gniazda próbują przenosić paski kory pomiędzy piórami, mimo że nigdy nie widziały podobnego zachowania u innych ptaków. W końcu wybierają sposób przenoszenia budulca reprezentowany przez nierozłączki Fischera, nadal jednak próbują metody drugiego rodzica. 

W hodowli lęgi odbywają się w budkach lęgowych, materiał do zbudowania gniazda wewnątrz niej to świeże gałązki wierzbowe, które obdzierane są z kory, która następnie jest układana w gnieździe. W przypadku, gdy gałązki są zbyt suche samica moczy je najpierw w wodzie. Po sporządzeniu gniazda samica składa jajka po jednym co 1-2 dni. Docelową ilością złożonych jajek jest 3-5. Samica wysiaduje je przez 21-23 dni zaczynając po złożeniu pierwszego lub drugiego. W tym czasie samiec ją karmi i broni gniazda, czasami zastępuję partnerkę w wysiadywaniu. Małe nierozłączki opuszczają gniazdo po 5-6 tygodniach i jeszcze przez dwa są karmione przez samca. Ich pełne, dorosłe barwy będą widoczne za niecały rok, po pierzeniu.